មកស្គាល់តំបន់ទេសចរណ៍ ១៤ កន្លែង ដែលមានភាពទាក់ទាញ នៅខេត្តតាកែវ

ខេត្តតាកែវជា​ខេត្ត​ចំណាស់​មួយដែល​នៅ​មិន​ឆ្ងាយ​ប៉ុន្មាន​ពី​រាជធានី​ភ្នំពេញ ខេត្ត​តាកែវ​មាន​តំបន់​រមណីយដ្ឋាន​ទាំង​ធម្មជាតិ ​និង​ប្រវត្តិ​សាស្រ្ត​ជា​ច្រើន​កន្លែង​សម្រាប់​ភ្ញៀវ​ទស្សនា។ ខាងក្រោមនេះជាតំបន់រមណីយដ្ឋានទេសចរណ៍ ទាំង ១៤ សម្រាប់ភ្ញៀវទេសចរជាតិ-អន្តរជាតិ ទស្សនាកំសាន្ត ក៏ដូចជាការស្វែងយល់តំបន់ប្រវត្តិសាស្រ្តមួយចំនួនដោយបានបង្ហាញជូនខាងក្រោមនេះ៖

១) សារមន្ទីរអង្គរបុរី ៖ សារៈមន្ទីរអង្គរបុរី គឺជាមជ្ឈមណ្ឌលទេសចរណ៍​ប្រវត្តិសាស្រ្ដ​សម័យ​ហ្វូណន ដែលមានទីតាំងនៅក្នុងស្រុកអង្គរបុរី ខេត្តតាកែវ។ ដើម្បីទៅទស្សនាសារមន្ទីរអង្គរបុរី ភ្ញៀវទេសចរ​អាចជិះកាណូត ឬអូប័រ តាមព្រែកជីកពីទីរួមខេត្តតាកែវ ឆ្ពោះទៅទិសខាងកើត ក្នុងចម្ងាយជាង ២២គីឡូម៉ែត្រ។

២) រមណីយដ្ឋាន​ទេសចរណ៍​វប្បធម៌ ប្រវត្តិសាស្ត្រ​និង​ធម្មជាតិ ភ្នំ​ប៉ាយង់កោ  ៖ ប្រាសាទបាយ៉ង់កោរ ស្ថិតនៅក្នុងប្រភេទតំបន់ទេសចរណ៏ ប្រាសាទ និងព្រៃភ្នំ។ សម្រាប់ចំណុចសំខាន់ៗ ក៏ដូចជាភាពទាក់ទាញនៃតំបន់ទេសចរណ៏ប្រាសាទបាយ៉ង់កោដែលអាចធ្វើអោយភ្ញៀវទេសចរមានចំណាប់អារម្មណ៏នោះ មានដូចជា៖ ដើរទស្សនាកសិដ្ឋាន ឡើងភ្នំ រៀបចំអាហារដោយខ្លួនឯង ដើរលេងដោយថ្មើរជើង ទស្សនាទេសភាពព្រៃភ្នំ មើលរចនាប្រាសាទ និងចំណុចផ្សេងៗទៀត។

ប្រាសាទបាយ៉ង់កោ ជារមណីយដ្ឋានមួយដែលស្ថិតលើកំពូលភ្នំដ៏ខ្ពស់សន្លឹម ហើយមានប្រាង្គប្រាសាទបុរាណ ព្រៃឈើ ទេសភាពធម្មជាតិស្រល់បំព្រង។ ជាពិសេស​នៅតាមបណ្តោយចង្កេះភ្នំមានដំណាំហូបផ្លែរបស់ប្រជាពលរដ្ឋជាច្រើនគ្រួសារថែមទៀតផង។

ប្រាសាទបាយ៉ង់កោ ឬក៏គេច្រើនហៅថា ប្រាសាទបុរាណភ្នំបាយ៉ង់ ប្រាសាទភ្នំបាយ៉ង់ ភ្នំបាយ៉ង់មានទីតាំងស្ថិតនៅ ភូមិញេធិ៍រោង ឃុំព្រះបាទជាន់ជុំ ស្រុកគិរីវង់ ខេត្តតាកែវ និងមានចម្ងាយប្រហែល 46គីឡូម៉ែត្រ ពីវិមានឯករាជ្យ។

៣) រមណីយដ្ឋាន​ទេសចរណ៍​វប្បធម៌ ប្រវត្តិសាស្ត្រ​ និង​ធម្មជាតិ ភ្នំ​ជីសូរ្យ ៖ ជារមណីដ្ឋានទេសចរណ៍ប្រវត្តិសាស្រ្តរបស់ខេត្តតាកែវ។ ភ្នំធម្មជាតិមួយនេះ មានរូបភាពដ៏ស្រស់ត្រកាលនៃទេសភាពបៃតងរបស់ព្រៃឈើ និងខ្យល់អាកាសបរិសុទ្ធ ដែលមានទីតាំងសិ្ថតនៅក្នុងឃុំរវាង ស្រុកសំរោង ខេត្តតាកែវ។ នៅលើកំពូលភ្នំមានប្រាសាទអរិយធម៌បេតិកភ័ណ្ឌជាតិខ្មែរ គួបផ្សំនឹងទស្សនីយភាពធម្មជាតិ និងសមិទ្ធិផលសង្គមផ្សេងៗទៀតក្នុងនោះមានជាអាទិ៍ គឺវត្តភ្នំជីសូរ។ ក្រៅពីនេះ ក៏មានរូងវិមានច័ន្ទដែលស្ថិតនៅ​ប្រមាណ១៥០ម ពីខាងត្បូងប្រាសាទភ្នំជីសូរ ដែលជារូងធម្មជាតិ។ វាជាទីស្ងាត់សំរាប់ពួកសមណព្រាហ្មណ៍តាំងសមាធិ​ ឬសម្រាប់អ្នកធ្វើធុតុង្គដើរចង្រ្គមភាវនាធម៌។ កាលពីសម័យសង្រ្គាមក្នុងឆ្នាំ១៩៧០​មានការទំលាក់គ្រាប់បែកយ៉ាងខ្លាំងបណ្តាលអោយរូងនេះ ត្រូវបិទជិតដោយដុំថ្មធំៗ​មិនអាចចេញចូលបានទៀតឡើយ។  ភ្នំជីសូរស្ថិតនៅភូមិ ចន្លាត់ដៃ ឃុំរៀង ស្រុកសំរោង ខេត្តតាកែវ។

៤) រមណីយដ្ឋាន​ទេសចរណ៍​វប្បធម៌ ប្រវត្តិសាស្ត្រ​ និង​ធម្មជាតិ ភ្នំ​តាម៉ៅ ៖ ជារម្មណីយដ្ឋានចំរុះមានប្រាង្គប្រាសាទ ព្រៃភ្នំ ធម្មជាតិ និងជា​សួនសត្វដ៏ធំក្នុងប្រទេសកម្ពុជា។ តំបន់នេះមានផ្ទៃដី ១២០០ ហិកតា ដែលគេអោយឈ្មោះថា តំបន់ផ្ទៃដីការពារព្រៃឈើ។ ក្នុងចំនោមផ្ទៃដី ១២០០ហិចតានេះ ផ្ទៃដីចំនួន ១២០០ហិចតា ត្រូវបាននាយកដ្ឋានរុក្ខាប្រមាញ់ រៀបចំដាំដើមឈើ និងរៀបចំសួនសត្វ ដែលមានផ្ទៃដី ៧០ហិចតា។ ផ្ទៃដី ៧០ហិចតានេះ រួមមាន ភ្នំចំនួន៥ គឺ ភ្នំតាម៉ៅ ភ្នំថ្មដុះ ភ្នំផ្តៅពន្ធ ភ្នំឆយ និងភ្នំបាំង។ ក្នុងចំណោមភ្នំទាំង ៥ នេះមានភ្នំពីរ មានប្រាសាទបុរាណ គឺប្រាសាទតាម៉ៅ (ភ្នំតាម៉ៅ) ប្រាសាទថ្មដុះ (ភ្នំថ្មដុះ) ។ភ្ញៀវជាតិ និងអន្តរជាតិដែលមកលេងឧទ្យាន​សួនសត្វ​ និង​មជ្ឈមណ្ឌល​សង្គ្រោះ​សត្វព្រៃ​ភ្នំ​តា​ម៉ៅ មិន​​ដែល​រំលង​ទស្សនា​សត្វ​កម្រ ៦​ ប្រភេទ​មាន​ដូច​ជា ពោះ​ថ្លាន់ ក្រពើ ខ្លា តោ ដំរី និង ខ្លា​ឃ្មុំ​។ សត្វ​ទាំង​នេះ​មាន​ប្រជាប្រិយភាព​ខ្លាំង និង​ស្ថិត​នៅ​ក្នុង​បញ្ជី​លើ​គេ ដែល​ទាក់ទាញ​ភ្ញៀវ​ទេសចរ​ច្រើន​បំផុត​ទស្សនា ពេល​មក​កម្សាន្ត​នៅ​សួន​ឧទ្យាន​ភ្នំ​តាម៉ៅ។  ភ្នំតាម៉ៅ មានទីតាំងស្ថិតនៅភូមិត្រពាំងសាប ឃុំត្រពាំងសាប ស្រុកបាទី ខេត្តតាកែវ មានចំងាយ ៤០គ.ម តាមផ្លូវជាតិលេខ ២ពីរាជធានីភ្នំពេញ បត់ស្តាំ ៥គ.ម តាមផ្លូវលំ ដោយប្រើរយៈពេលធ្វើដំណើរតាមរថយន្តអស់ ៤៥នាទី។

៥) រមណីយដ្ឋាន​ទេសចរណ៍​វប្បធម៌ ប្រវត្តិសាស្ត្រ​និង​ធម្មជាតិ ទន្លេ​បាទី ៖  ស្ថិតនៅក្នុងប្រភេទរមណីយដ្ឋាន ទេសចរណ៍ធម្មជាតិ និងភោជនីយដ្ឋាន។ សម្រាប់ចំណុចសំខាន់ៗ ក៏ដូចជាភាពទាក់ទាញនៃរមណីយដ្ឋានទន្លេបាទីដែលអាចធ្វើអោយភ្ញៀវទេសចរមានចំណាប់អារម្មណ៏នោះ មានដូចជា៖ លេងទឹកឬហែលទឹក គយគន់ថ្ងៃលិច ជិះទូក ម្ហូប និងចំណុចផ្សេងៗទៀត។ ទន្លេបាទីជារមណីយដ្ឋានធម្មជាតិមួយ ដែលជាប់ទៅនឹងផ្ទៃ​បឹង​លាតសន្ធឹង​ធំ​ល្វឹងល្វើយ​មាន​តូប​តូច​ធំ​ប្រក់​ស្បូវ​ និង​ស្លឹក​ត្នោត​ជា​ច្រើន​សង់​លើ​ផ្ទៃ​ទឹក​គួរ​ឲ្យ​ចង់​សម្រាក​កម្សាន្ត​ ហើយអ្វី​ដែល​អ្នក​ធ្វើ​ដំណើរ​មិន​ភ្លេច​ គឺ​ការ​ទទួលទាន​អាហារ​ស្រុកស្រែ​ដ៏​មានឱជារស​ប្រចាំ​តំបន់​ទៀតផង។ ទន្លេបាទី មានទីតាំងស្ថិតនៅ ភូមិ​ថ្នល់​ទក្សិណ​ ឃុំ​ក្រាំងធ្នង់​ ស្រុក​បាទី​ ខេត្តតាកែវ និងមានចម្ងាយប្រហែល ~46km ពីវិមានឯករាជ្យ។

៦) រមណីយដ្ឋាន​ទេសចរណ៍ និង​ធម្មជាតិ ជ្រោះ​ផ្អោក ៖ ស្រុកគីរីវង់ ខេត្តតាកែវ មាន​រមណីយដ្ឋាន​មួយ​កន្លែង​ទាក់ទាញ​ភ្ញៀវ​ទេសចរ គឺ​ ទឹកជ្រោះ​ផ្អោក មាន​ប្រវែង​ប្រមាណ​ជា ១ ០០០ ម៉ែត្រ និង ទទឹង​ ២ ម៉ែត្រ ដែល​ហូរ​​ពី លើ​ភ្នំ ហើយ​កាត់​ថ្មដា​តូច។ រមណីយដ្ឋាន​ទឹក​ជ្រោះ​ផ្អោក​ សម្បូរ​ត្បូង​មាន​តម្លៃព្រោះ​នៅ​ទី​នោះមាន​ទឹក​ធ្លាក់ និង​សម្បូរ​ត្បូង​មាន​តម្លៃ។ ក្រៅ​ពី​ភ្ញៀវ​ទេសចរ​មក​លេងកម្សាន្តទឹក​ធ្លាក់​ នៃ​ទឹក​ជ្រោះផ្អោក​មាន​ប្រវែង ១ ០០០ម៉ែត្រ ​និង​ទទឹង ២ម៉ែត្រ ដែល​ហូរ​ធ្លាក់​ពី​លើភ្នំ​មក​នោះ គឺ​ភ្ញៀវ​អាច​រក​ទិញ​ត្បូង​មាន​តម្លៃ​​ជាច្រើន​។នៅ​មុន​ទឹក​ជ្រោះ​ផ្អោក​ក្លាយ​ជា​រមណីយដ្ឋាន​ពេញ​និយម​ គឺ​កាល​ពី​ជាង ១០ ឆ្នាំ​មុន​ នៅ​ទី​នេះ គឺជា​ទីតាំង​សំខាន់​ដែល​មាន​ប្រជាជន​ជាច្រើន​មក​ជីក​រក​ត្បូង​មាន​តម្លៃ។ ប៉ុន្តែ បច្ចុប្បន្ន​ត្បូង​នៅ​កន្លែង​ដែល​ប្រជាជន​កំពុង​លេង​ទឹក​យ៉ាង​សប្បាយ​បាន​ខ្សត់ខ្សោយ​ហើយ តែ​នៅ​មាន​អ្នក​រក​ត្បូង​នៅ​លើ​កំពូល​ភ្នំ និង ព្រៃជ្រៅ មក​ដល់​សព្វថ្ងៃ។​ ទឹកជ្រោះ​ផ្អោក​គីរីវង់ ជា​រមណីយដ្ឋាន​ដ៏​ពេញ​និយម​មួយ​​ក្នុង​ខេត្ត​តាកែវ។

៧) រមណីយដ្ឋាន​ទេសចរណ៍​វប្បធម៌ និង​ធម្មជាតិ ភ្នំ​ខ្លែង  ៖  គឺជាគោលដៅទេសចរណ៍ បែបវប្បធម៌ ធម្មជាតិ ក៏ជាទីអារាម ដែលមានការចាប់អារម្មណ៍ពីសំណាក់មហាជន ឬពុទ្ធបរិស័ទជិតឆ្ងាយ ដែលតែងតែមកធ្វើការគោរពសក្ការៈ បន់ស្រន់ ស៉ំសេចក្ដីសុខ ពឹងលើជំនឿដ៏ស័ក្ដិសិទិ្ធ តាមបែបបទព្រះពុទ្ធសាសនា។ ជាទូទៅ អ្នកទេសចរទាំងឡាយ ​ឬប្រជាជនគ្រប់ទិសទី តែងតែមកទស្សនាកម្សាន្តលេង និងនាំយកចង្ហាន់មកធ្វើបុណ្យប្រគេនព្រះសង្ឃតាមទំនៀមទម្លាប់របស់ខ្មែរ។ រមណីយដ្ឋានវត្តភ្នំខ្លែង គឺជារមណីយដ្ឋានវប្បធម៌ធម្មជាតិ កែឆ្នៃ ស្ថិតនៅក្នុងព្រៃស្លឹក ស្រុកត្រាំង ប៉ែកខាងត្បូងនៃខេត្តតាកែវ មាន ចម្ងាយ ១២ គ.ម ពីទីរួមខេត្ត ក្បែរ ផ្លូវជាតិលេខ២។ វត្តភ្នំខ្លែងជាអារាមរបស់ព្រះពុទ្ធសាសនា កកើតឡើងក្នុងឆ្នាំ ១៧៥៣។

៨) រមណីយដ្ឋាន​ទេសចរណ៍​វប្បធម៌ និង​ធម្មជាតិ ភ្នំ​ជីតាពេជ្រ ៖  ស្ថិតនៅក្នុងប្រភេទរមណីយដ្ឋាន ទេសចរណ៍ធម្មជាតិ និងសញ្ញាសំគាល់។ សម្រាប់ចំណុចសំខាន់ៗ ក៏ដូចជាភាពទាក់ទាញនៃរមណីយដ្ឋានភ្នំជីតាពេជ្យដែលអាចធ្វើអោយភ្ញៀវទេសចរមានចំណាំអារម្មណ៏នោះ មានដូចជា៖ ឡើងភ្នំ, រៀបចំអាហារដោយខ្លួនឯង, ដើរលេងដោយថ្មើរជើង, ទស្សនាវត្ត, ទស្សនាទេសភាពព្រៃភ្នំ, ស្វែកយល់ពីប្រវត្តិសាស្ត្រ និងចំណុចផ្សេងៗទៀត។​ ភ្នំជីតាពេជ្រ ជារមណីយដ្ឋានដែលសំបូរទៅដោយម្លប់ព្រៃឈើដ៏ត្រជាក់ ហើយនៅលើកំពូលភ្នំមានរូបសំណាកព្រះពុទ្ធរូបមួយ ដែលឈរបែរមុខទៅទិសខាងកើតយ៉ាងខ្ពស់សន្លឹម។ ​ភ្នំជីតាពេជ្យ ឬក៏គេច្រើនហៅថា វត្តជីតាពេជ្យ, វត្តភ្នំជីតាពេជ្យ មានទីតាំងស្ថិតនៅ ភូមិវត្តភ្នំ ឃុំកំពែង ស្រុកគិរីវង់ ខេត្តតាកែវ និងមានចម្ងាយប្រហែល 53គីឡូម៉ែត្រ ពីវិមានឯករាជ្យ។

៩) រមណីយដ្ឋាន​ទេសចរណ៍​ធម្មជាតិ​កែច្នៃ កំពូលពេជ្រ ៖ ស្ថិតនៅក្នុងប្រភេទរមណីយដ្ឋាន ទេសចរណ៍កែច្នៃឬរមណីយដ្ឋានកែច្នៃ និងកន្លែងស្នាក់នៅ។ សម្រាប់ចំណុចសំខាន់ៗ ក៏ដូចជាភាពទាក់ទាញនៃរមណីយដ្ឋានកំពូលពេជ្យ រីសតដែលអាចធ្វើអោយភ្ញៀវទេសចរមានចំណាំអារម្មណ៏នោះ មានដូចជា៖ ទស្សនាទេសភាពព្រៃភ្នំ, ដើរទស្សនាកសិដ្ឋាន, ជិះទូក, ជិះទាទឹក, ជិះទូកកាយ៉ាក, ម្ហូប, លេងទឹកឬហែលទឹក, អាងហែលទឹក, ដើរលេងដោយថ្មើរជើង, គយគន់ថ្ងៃរះ, គយគន់ថ្ងៃលិច, កន្លែងគេង, រៀបចំអាហារដោយខ្លួនឯង, សួនកុមារឬកន្លែងលេងទង, ជិះក្តាររំអិល និងចំណុចផ្សេងៗទៀត។កំពូលពេជ្យ ឬអន្លង់​ភ្ញៀវ​ ជា​ឈ្មោះ​រមណីយដ្ឋាន​បែប​ធម្មជាតិ​កែ​ច្នៃ​មួយ​ ដែល​កំពុង​ទាក់​ទាញ​អ្នក​ទស្សនា​ខ្លាំង​។ រមណីយដ្ឋាន​នេះ​មាន​សួន​កម្សាន្ត​ និង​ចម្ការ​ដំណាំ​ជា​ច្រើន​ប្រភេទ​​នៅ​តាម​ជើង​ភ្នំ​និង​ចង្កេះ​ភ្នំ​ និង​​មាន​គម្រោងសាង​សង់​កន្លែង​កម្សាន្ត​ កន្លែង​ងូត​ទឹក​ជា​ច្រើន​ផ្សេង​ទៀត​ផង​ដែរ។ ជាពិសេសរមណី​យដ្ឋាន​ថ្មី​នេះ​មាន​ទេសភាព​អម​ដោយ​ជួរ​ភ្នំ​ព័ទ្ធ​ជុំវិញ​ដែលមើលទៅគឺធម្មជាតិបៃតងនៅជុំវិញខ្លួនតែម្តង។ កំពូលពេជ្យ រីសត ឬក៏គេច្រើនហៅថា អន្លង់ភ្លៀវ រីសត មានទីតាំងស្ថិតនៅ ផ្លូវលេខ51 ភូមិ​ស្រែ​ជើង​រាស្ត្រ​ ឃុំត្រពាំងក្រញូង ស្រុកត្រាំកក់ ខេត្តតាកែវ និងមានចម្ងាយប្រហែល 54គីឡូម៉ែត្រ ពីវិមានឯករាជ្យ។

១០) រមណីយដ្ឋាន​ទេសចរណ៍​ធម្មជាតិ​កែច្នៃ ត្រីមាស ៖ មានចម្ងាយប្រមាណ២៨គីឡូម៉ែត្រពីខេត្តតាកែវធ្វើដំណើរប្រហែលជាងមួយម៉ោង។រមណីយដ្ឋានត្រីមាសគឺជារមណីយដ្ឋានកែច្នៃបែបធម្មជាតិមួយកន្លែងដែលមានទេសភាពស្រស់ស្អាតនិងខ្យល់បរិសុទ្ធ។មិនតែប៉ុណ្ណោះរមណីយដ្ឋានត្រីមាសមានជាកញ្ចុះសម្រាប់អង្គុយលេង មានអាហារភេសជ្ជៈជាច្រើនប្រភេទនិងកន្លែងថតរូបស្អាតៗក្នុងនោះក៏មានផ្កាស្អាតចម្រុះពណ៌នៅមានកន្លែងសម្រាប់ដាក់ចំណីត្រីនិងជិះទូកកាយ៉ាកលេងកម្សាន្តផងដែរ។

១១) ប្រសាទនាងខ្មៅ ​៖ ស្ថិតក្នុងបរិវេណវត្តប្រាសាទនាងខ្មៅ នៅក្នុងឃុំរវៀង ស្រុកសំរោង ក្បែរផ្លូវជាតិលេខ២ មានចម្ងាយប្រមាណ ៥២គ.ម ពីរាជធានីភ្នំពេញ និង ២៧គ.ម ពីទីរួមខេត្តតាកែវ។ ប្រាសាទនេះ ស្ថាបនាឡើងអំពី ថ្មភក់ និងឥដ្ឋតាមបែបរចនាប័ទ្មកោះកែ ជាស្នាព្រហស្ថរបស់ព្រះបាទជ័យវរ្ម័នទី៤ ក្នុងសតវត្សរ៍ទី១០ (៩២១-៩៤១) នៃគ្រឹស្តសករាជសម្រាប់ឧទ្ទិសដល់ព្រហ្មមញ្ញសាសនា ដែលមានប្រាសាទ៣ នៅទន្ទឹមគ្នា។ ប៉ុន្តែបច្ចុប្បន្ននៅសល់ប្រាង្គប្រាសាទ តែពីរទេ។ ប្រាសាទនាងខ្មៅក៏ត្រូវបាន បែកបាក់ខូចខាតជាច្រើនកន្លែងដែរ។

១២) ប្រាសាទជប់ពល ៖ ស្ថិតនៅក្នុងភូមិបារាយណ៍ ឃុំបារាយណ៍ ស្រុកដូនកែវ ខេត្តតាកែវ ចម្ងាយ ៣.៥ គ.ម ភាគឦសានទីរួមខេត្តតាកែវ។ រមណីយដ្ឋាននេះ គឺជាបុរាណដ្ឋានដែលគួរជាទីចាប់អារម្មណ៍ ដែលមានប្រាសាទជប់ពល គូទឹកទន្លេអុំ បារាយណ៍ជាដើម…។​ សព្វថ្ងៃនេះ នៅមានសល់ប្រាសាទបុរាណមួយតូចល្មម។ ប្រាសាទនេះមានរាងការរ៉េ ជ្រុងនីមួយៗមានប្រវែង ៧ម៉ែត្រ កម្ពស់ប្រមាណ ១៣ម៉ែត្រ ធ្វើពីឥដ្ឋ ដែលសព្វថ្ងៃនេះ គេឃើញមាននៅសល់តែតួប្រាសាទប៉ែកខាងក្រោមប៉ុណ្ណោះ។ នៅជុំវិញប្រាសាទមានគូទឹកព័ទ្ធជុំវិញដែលមានទំហំ ១៣០ម៉ែត្រ x ១៥០ម៉ែត្រ ប្រកបដោយទឹកថ្លាឆ្វេង។ នៅក្នុងតំបន់នេះមាន បុរាណដ្ឋានជាច្រើន ពិសេសប្រព័ន្ធធារាសាស្ត្រ ដែលបុព្វបុរសខ្មែរបានគិតគូរដល់ការងារ កសិកម្មជាចម្បង ក្នុងនោះមានស្រះស្រង់មួយទំហំ ៧ម៉ែត្រ x ១០០ម៉ែត្រ ដែលអ្នកស្រុកនិយាយហៅថាទន្លេអុំ។

១៣) រមណីយដ្ឋាន​ទេសចរណ៍​វប្បធម៌ ប្រវត្តិសាស្ត្រ​និង​ធម្មជាតិ ភ្នំដា ៖ សាទភ្នំដា កសាងនៅលើកំពូលភ្នំដេលមានកម្ពស់៤០ម៉ែត្រ ប្រាសាទនេះបែមុខទៅទិសខាងជើងសំដៅទៅរករាជធានីនគរភ្នំ ដែលទីតាំងស្ថិតនៅស្រុកអង្គរបូរីសព្វថ្ងៃ។ប្រាសាទនេះកសាងអំពីឥដ្ឋ ថ្មបាយក្រៀម និងថ្មភក់ ជារាងការ៉េ ជ្រុងនីមួយៗមាន១២ម៉ែត្រ និងមានកម្ពស់១៨ម៉ែត្រ ពុំមានជណ្តើរទេ មានទ្វា៣ជាទ្វាបញ្ឆោតនិងទ្វា១ជាទ្វាពិតនៅជញ្ជាំងខាងជើង ហើយជញ្ជាំងក្រាសខុសប្លែកពីប្រាសាទនានា។ ប្រាសាទភ្នំដាពុំមានរបង (កំពែងឬកំផែង) ព័ទ្ធជុំវិញទេ។ នៅខាងក្នុងមានតាំងលឹង្គព្រះឥសូរតាំងពីសម័យសាងសង់ប្រាសាទសម្រាប់ជាទីសក្ការៈបូជា។ ប្រាសាទនេះកសាងឡើងក្នុងសតវត្សទី ៦ ក្នុងរជ្ជកាលព្រះបាទរុទ្រវរ្ម័ន ជាក្សត្រចុងក្រោយក្នុងសម័យអាណាចក្រភ្នំ ដើម្បីឧទ្ទិសដល់ព្រហ្មញ្ញសាសនាដោយសារតែប្រាសាទភ្នំដាមានអាយុកាលចាស់តាំងពីសតវត្សទី ៦ នោះទើបក្នុងរជ្ជកាលព្រះបាទសូរ្យវរ្ម័នទី១ ជួសជុលឡើងវិញ(សតវត្សទី១១) ដោយកត់សម្គាល់ឃើញផ្តែរ និងសសរពេជ្រប្រហាក់ប្រហែលគ្នា និងរចនាបទឃ្លាំង។ ដោយឡែកផ្តែរសសរពេជ្រត្រូវយកទៅរក្សាទុកនៅសារៈមន្ទីរអង្គរបូរីតាំងពីឆ្នាំ១៩៩៩។ ប្រាសាទភ្នំដាគឺជាប្រាសាទទោល។

១៤) ប្រាសាទតាព្រហ្ម ៖ កសាងឡើយនៅក្នុងឆ្នាំ១១៨៦នៃគ្រឹស្តរាជ ដោយព្រះបាទជ័យវរ្ម័នទី៧ ដើម្បីឧទ្ទិសថ្វាយព្រះមាតារបស់ព្រះអង្គក្រោមរូបភាពប្រាជ្ញាបារមី។ ប្រសាទនេះកើតតាំងពី សតវត្សទី១៣ គឺក្រោយប្រាសាទអង្គរវត្ត។ ​ប្រាសាទតាព្រហ្មមានទីតាំងនៅតាមផ្លូវវង់តូចទៅតាមទារជ័យគឺ បន្ទាប់ពីប្រាសាទតាកែវ ប្រហែល១គ.ម។