ការគាំងបេះដូង កើតឡើងនៅពេលដែលលំហូរឈាមទៅកាន់បេះដូងត្រូវបានកាត់បន្ថយ ឬមានការរាំងស្ទះ។ ជាធម្មតាការស្ទះសរសៃរឈាមដោយសារតែការប្រមូលផ្តុំជាតិខ្លាញ់ កូលេស្តេរ៉ុល និងសារធាតុផ្សេងៗទៀតនៅក្នុងសរសៃឈាមបេះដូង ។ ស្រទាប់ខ្លាញ់ដែលមានផ្ទុកកូលេស្តេរ៉ុលត្រូវបានគេហៅថាកំណកស្ទះក្នុងសរសៃរឈាម(Plaque)។ នៅពេលដែលមានកំណកស្ទះក្នុងសរសៃរឈាមគេហៅថា atherosclerosis ។ ជួនកាលកំណកស្ទះក្នុងសរសៃរឈាមប្រេះ វាអាចបង្កអោយមានកំណកស្ទះក្នុងលំហូរឈាម។ សាច់ដុំបេះដូងមានបញ្ហាដោយសារ កង្វះលំហូរឈាមទៅចិញ្ចឹមបេះដូង។
ការគាំងបេះដូងត្រូវបានគេហៅថាជំងឺ Myocardial Infarction ផងដែរ។ ជំងឺនេះត្រូវការការព្យាបាលភ្លាមៗដើម្បីការពារការគាំងបេះដូងរហូតដល់ស្លាប់។ ទូរស័ព្ទទៅលេខ 911 ឬជំនួយផ្នែកវេជ្ជសាស្រ្ដសង្គ្រោះបន្ទាន់ ប្រសិនបើអ្នកគិតថាមានរោគសញ្ញាគាំងបេះដូង។
រោគសញ្ញា
រោគសញ្ញានៃការគាំងបេះដូងមានប្រភេទខុសៗគ្នា។ មនុស្សខ្លះមានរោគសញ្ញាស្រាល ឯអ្នកផ្សេងទៀតមានរោគសញ្ញាធ្ងន់ធ្ងរ ព្រមទាំងមានមនុស្សខ្លះមិនមានរោគសញ្ញាទាល់តែសោះ។
រោគសញ្ញាគាំងបេះដូងទូទៅរួមមាន:
- ការឈឺទ្រូង មានអារម្មណ៍ថាមានសម្ពាធ តឹង ឈឺ ឬច្របាច់ខ្លាំងខុសពីធម្មតា
- ការឈឺចាប់ ឬស្ពឹកស្រពន់ដែលរាលដាលដល់ស្មា ដៃ ខ្នង ក ថ្គាម ឬជួនកាលផ្នែកខាងលើពោះ
- បែកញើស ត្រជាក់ចុងដៃ ចុងជើង
- អស់កម្លាំង
- ក្រហាយទ្រូង ឬការរំលាយអាហារមិនល្អ
- ឈឺក្បាល ឬវិលមុខភ្លាមៗ
- ចង្អោរ ក្អួត
- ដង្ហើមថប់ៗ
ស្ត្រីអាចមានរោគសញ្ញាមិនប្រក្រតីដូចជាមានការឈឺចាប់រយ:ពេលខ្លីនៅ កដៃ ឬខ្នង។ ជួនកាល រោគសញ្ញាដំបូងនៃការគាំងបេះដូង ក៏អាចជាការគាំងបេះដូងភ្លាមៗផងដែរ។
ការគាំងបេះដូងខ្លះវាយប្រហារភ្លាមៗ ប៉ុន្តែមនុស្សភាគច្រើនមានសញ្ញាព្រមាន និងរោគសញ្ញាជាច្រើនម៉ោង ឬ ថ្ងៃ ឬជាសប្តាហ៍ជាមុន។ ការឈឺទ្រូង ឬមានសំពាធ ដែលនៅតែបន្តកើតមាន ហើយមិនបាត់ទៅវិញដោយការសម្រាក វាអាចជាសញ្ញាព្រមានដំបូង។ Angina បណ្តាលមកពីការថយចុះបណ្តោះអាសន្ននៃលំហូរឈាមទៅកាន់បេះដូង (Angina គឺជាភាពមិនស្រួលក្នុងទ្រូង ឬចលនាដង្ហើមខ្លីដែលបណ្តាលមកពីសាច់ដុំបេះដូងទទួលបានឈាមដែលសម្បូរអុកស៊ីសែនមិនគ្រប់គ្រាន់)
មូលហេតុដែលបណ្តាលឲ្យគាំងបេះដូង
ភាគច្រើនជំងឺសរសៃឈាមបេះដូង បណ្តាលឱ្យគាំងបេះដូង ដែលនេះជារឿងធម្មតា ដោយសារតែវាមានបញ្ហានៃសរសៃរឈាមដែលមានផ្ទុកកូលេស្តេរ៉ុល ឬយើងហៅថាកំណកស្ទះ នៅក្នុងសរសៃឈាមបេះដូង។ ការស្ទះនេះធ្វើឱ្យសរសៃឈាមរួមតូច និងកាត់បន្ថយលំហូរឈាមទៅកាន់បេះដូង ហើយអ្វីដែលគួរឲ្យបារម្ភគឺប្រសិនបើកំណកស្ទះនៅក្នុងសរសៃឈាមបេះដូងណាមួយបែកធ្លាយ វាអាចបណ្តាលឱ្យមានកំណកឈាមក្នុងបេះដូងកាន់តែច្រើន។
ការគាំងបេះដូងអាចបណ្តាលមកពីការស្ទះសរសៃរឈាមទាំងស្រុង ឬតាមផ្នែកណាមួយនៃសរសៃឈាមបេះដូង ។ វិធីសាស្ត្រមួយដើម្បីការពារការគាំងបេះដូង គឺត្រូវពិនិត្យអេឡិចត្រូតបេះដូង (ECG ឬ EKG) ដើម្បីបង្ហាញពីចង្វាក់បេះដូង (ST elevation) ដើម្បីស្វែងរកការព្យាបាលជាបន្ទាន់។
គ្រូពេទ្យរបស់អ្នកអាចប្រើលទ្ធផល របស់ electrocardiogram (ECG) ដើម្បីពិពណ៌នាអំពីប្រភេទនៃការគាំងបេះដូងទាំងនេះ។
- ការស្ទះសរសៃឈាមបេះដូងស្រួចស្រាវ ជាធម្មតាមានន័យថាអ្នកធ្លាប់មានជម្ងឺ myocardial infarction (STEMI) ។
- ការស្ទះសរសៃរឈាមបេះដូងញឹកញាប់គេហៅថា myocardial infarction (NSTEMI)
មិនមែនរាល់ការគាំងបេះដូងគឺបណ្តាលមកពីសរសៃឈាមដែលស្ទះទាំងស្រុងនោះទេ។ មូលហេតុផ្សេងទៀតរួមមាន:
- ស្ទះសរសៃឈាមបេះដូង៖ គឺជាការច្របាច់យ៉ាងញាប់នៃសរសៃឈាមដែលល្អ។ ជាទូទៅសរសៃឈាមមានកំណកកូលេស្តេរ៉ុល ឬមានការឡើងរឹងនៃសរសៃឈាម ដោយសារតែការជក់បារី ឬកត្តាហានិភ័យផ្សេងទៀត។ ការកន្ត្រាក់នៃសរសៃឈាមបេះដូងគេអោយឈ្មោះថា Prinzmetal angina, vasospastic angina ឬ variant angina ។
- ការឆ្លងមេរោគមួយចំនួន៖ កូវីដ-១៩ និងការឆ្លងមេរោគផ្សេងទៀតអាចបណ្តាលឱ្យខូចសាច់ដុំបេះដូង។
- ការដាច់សរសៃឈាមបេះដូងដោយឯកឯង (SCAD)៖ ស្ថានភាពគ្រោះថ្នាក់ដល់អាយុជីវិតនេះ បណ្តាលមកពីការដាច់រហែកក្នុងសរសៃឈាមបេះដូង ។
កត្តាហានិភ័យ
កត្តាហានិភ័យនៃការគាំងបេះដូងរួមមាន៖
- អាយុ។ បុរសដែលមានអាយុពី 45 ឆ្នាំឡើងទៅ និងស្ត្រីដែលមានអាយុពី 55 ឆ្នាំឡើងទៅ
- ការប្រើប្រាស់ថ្នាំជក់
- សម្ពាធឈាមខ្ព
- កូលេស្តេរ៉ុលខ្ពស់ ឬទ្រីគ្លីសេរីត កម្រិតខ្ពស់
- ធាត់
- ជំងឺទឹកនោមផ្អែម
- ប្រវត្តិគ្រួសារនៃការគាំងបេះដូង
- ហាត់ប្រាណមិនគ្រប់គ្រាន់
- របបអាហារគ្មានសុខភាពល្អ
- ស្រ្តេសក្នុងអារម្មណ៍
- ប្រវត្តិនៃជំងឺក្រឡាភ្លើង
ការការពារ
វាមិនដែលយឺតពេលនោះទេ ក្នុងការចាត់វិធានការដើម្បីការពារការគាំងបេះដូង ទោះបីជាអ្នកធ្លាប់មានរួចហើយក៏ដោយ។ នេះជាវិធីការពារការគាំងបេះដូង។
- អនុវត្តតាមរបៀបរស់នៅដែលមានសុខភាពល្អដូចជា៖ កុំជក់បារី រក្សាទម្ងន់ជាមួយនឹងរបបអាហារដែលមានសុខភាពល្អ ធ្វើលំហាត់ប្រាណទៀងទាត់ និងគ្រប់គ្រងភាពតានតឹង។
- តាមដានសុខភាពជាប្រចាំដូចជា ការវាស់សម្ពាធឈាម និងធ្វើតេស្តឈាមទាក់ទងនឹងជាតិស្ករក្នុងឈាម ព្រោះវាអាចបង្កើនហានិភ័យនៃការគាំងបេះដូង។
- លេបថ្នាំតាមការណែនាំឱ្យបានត្រឹមត្រូវ នឹងតាមវេជ្ជបញ្ជាថ្នាំដែលចេញមកពីវេជ្ជបណ្ឌិតជំនាញដើម្បីការពារការគាំងបេះដូង។
ជាការល្អបំផុត អ្នកគួររៀនស្វែងយល់ពីការសង្រ្គោះបឋម (CPR) ឱ្យបានត្រឹមត្រូវ ដូច្នេះអ្នកអាចជួយអ្នកដែលគាំងបេះដូងបាន។
បទប្បញ្ញត្តិនៃប្រូតេអ៊ីន intracellular និងផ្លូវផ្តល់សញ្ញាដោយប្រភេទអុកស៊ីសែនដែលមានប្រតិកម្ម (ROS) គឺមានសារៈសំខាន់ណាស់ សម្រាប់ប្រព័ន្ធសរសៃឈាមក្នុងបេះដូង។ ទោះជាយ៉ាងណាក៏ដោយ សញ្ញា Redox ដែលត្រូវបានបំផ្លាញដោយសារ oxidases ព្រោះកោសិកាដែលសកម្មខ្លាំងពេក ឬមុខងារ mitochondrial dysfunction ដើរតួនាទីយ៉ាងសំខាន់ក្នុងការវិវត្តនៃជំងឺសរសៃឈាមបេះដូង (CVD) ដូចដែលបានបង្ហាញក្នុងការសិក្សាមន្ទីរពិសោធន៍ ។
តាមការស្រាវជ្រាវសញ្ញាដែលពឹងផ្អែក Redox ត្រូវបានគេស្គាល់ថាវាបានគ្រប់គ្រងមុខងារជាច្រើនទៅលើរោគសាស្ត្រនៃសរសៃឈាមបេះដូង ។ ការរកឃើញថ្មីៗជាច្រើនត្រូវបានរាយការណ៍នៅក្នុងបញ្ហាពិសេសនេះ ដែលប៉ះពាល់ដល់ផ្នែកជាច្រើននៃមុខងារបេះដូង និងសរសៃឈាមនៅក្នុងប្រព័ន្ធសរីរាង្គមនុស្ស។ ។ ការរកឃើញនេះចាប់ផ្តើមដោះស្រាយភាពស្មុគស្មាញនៃមេតាបូលីសក្នុងរបបអាហារដែលមានជាតិខ្លាញ់ខ្ពស់នឹងជួយសម្រួលដល់ ជំងឺខ្លាញ់រុំថ្លើម ។ Reperfusion cerebral ដែលបណ្តាលឱ្យមានការថយចុះនៃពិការភាព bioenergetic mitochondrial អុកស៊ីតកម្មស្រ្តេស និងកាត់បន្ថយ apoptosis ដែលបង្ហាញថា L-OPA1 អាចជាគោលដៅព្យាបាលតែមួយគត់សម្រាប់ជំងឺដាច់សរសៃឈាមខួរក្បាល។
សរុបមក អាស៊ារេដុក មានតែមួយគត់នៅលើទីផ្សារក្នុងនាមជាទឹកជំនួយកោសិកា ដែលមានផ្ទុកនូវ ម៉ូលេគុលសញ្ញាRedoxសកម្ម។ វាក៏ជាអ្នកនាំសារកោសិកាដ៏មានសារៈសំខាន់ក្នុងការជួយកោសិកាឱ្យមានភាពប្រសើរ ការពារ និងស្ដារឡើងវិញពីការបំផ្លាញមួយចំនួន។ ASEA ផលិតរេដុកស៊ីកណលលីងឡើងតាមរយៈនីតិវិធីដែលមានប៉ាតង់ប្រកបដោយភាពច្នៃប្រឌិត ជាប្រភេទទឹកជំនួយកោសិកាដែលបំប្លែងម៉ូលេគុលនៃអំបិលធម្មជាតិ និងទឹកបរិសុទ្ធទៅជាម៉ូលេគុលសញ្ញា Redox មានប្រយោជន៍ជាអនេកចំពោះកោសិកានៅក្នុងរាងកាយមនុស្ស។
ប្រភព៖
- Mayo-Clinic (Oct 09, 2023). Retrieve from: Heart attack – Symptoms & causes – Mayo Clinic
- Chen Y, Kevil CG. Redox Signaling and Cardiovascular Disease: New Paradigms and discoveries. Redox Biol. 2020 Oct;37:101743. doi: 10.1016/j.redox.2020.101743. Epub 2020 Sep 29. PMID: 33041227; PMCID: PMC7767730.