ជំងឺអង់ត្រាក់ Anthrax (ពិសធ្យូង)

យោងតាមនាយកដ្ឋានប្រយុទ្ធនឹងជំងឺឆ្លង CDC បានឱ្យដឹងថា នៅប្រទេសថៃ ក្នុងខេត្តមុកដាហាន បានរកឃើញវិជ្ជមាននៃជំងឺអង់ត្រាក់ (ពិសធ្យូង) លើមនុស្សចំនួនពីរករណី ហើយក្នុងនោះមានមួយករណីបានស្លាប់ អាយុ៥៣ឆ្នាំ ភេទប្រុស និងម្នាក់ទៀតកំពុងស្ថិតក្នុងការព្យាបាលនៅមន្ទីរពេទ្យ។ ចំណែកឯក្រសួងសុខាភិបាលនៃព្រះរាជាណាចក្រកម្ពុជា ក៏បានជម្រាបជូនដំណឹងដល់សារធារណៈជនពីករណីការផ្ទុះឡើងនូវជំងឺអង់ត្រាក់ នាពេលថ្មីៗនេះផងដែរ។

Anthrax គឺជាជំងឺឆ្លងមួយប្រភេទដែលបណ្តាលមកពី បាក់តេរី Bacillus Anthracis ។ ការឆ្លងជំងឺនេះគឺបណ្តាលមកពីការបរិភោគសាច់ឆៅ ឬក៏ប៉ះពាល់ផ្ទាល់នឺងប្រភេទសត្វស៊ីស្មៅ ដូចជាគោ ក្របី ចៀម ពពែ សេះ ដែលមានផ្ទុកបាក់តេរីអង់ត្រាក់។ ជំងឺអង់ត្រាក់ ឬពិសធ្យូងនេះ កើតឡើងជាចម្បងចំពោះសត្វពាហនៈ និងសត្វព្រៃ។ លក្ខណៈពិសេសនៃមេរោគអង់ត្រាក់នេះ ធន់នឹងធាតុអាកាសខាងក្រៅបាន អាចសម្ងំដល់រាប់ឆ្នាំ (រង្វង់ ៣០ ​ទៅ  ៤០ឆ្នាំ) នៅក្នុងដី សាកសពសត្វ និងលាមកសត្វ។

ជំងឺបង្កឡើងដោយមេរោគបាក់តឹរីនេះមាន 3 ទម្រង់ជំងឺអង់ត្រាក់លើមនុស្ស ៖ ស្បែក (ស្បែក) ដង្ហើមចូល (សួត) និងក្រពះពោះវៀន។ ការព្យាបាលភ្លាមៗជាមួយនឹងថ្នាំអង់ទីប៊ីយោទិច គឺមានសារៈសំខាន់ណាស់សម្រាប់ការរស់រានមានជីវិត ។ ជំងឺអង់ត្រាក់មានឱសថសម្រាប់ព្យាបាល និងមានវ៉ាក់សាំងសម្រាប់ចាក់បង្ការ។

មនុស្សដែលឆ្លងជំងឺនេះមួយចំនួនមានរោគសញ្ញាដូចជា៖

• ទម្រង់ស្បែកខ្លួនប្រាណមានឡើងពងបែកតូចៗ និងមានអាការៈហើមជុំវិញ
• ឈឺទ្រូង
• ដំណកដង្ហើមខ្លីៗ
• ឈឺពោះ ក្អួតចង្អោរ ឬរាករូស
• គ្រុនក្តៅ

បើតាមសេចក្តីប្រកាសរបស់ក្រសួងសុខាភិបាល គេអាចសំគាល់ រោគសញ្ញានៃជំងឺអង់ត្រាក់ តាមរយៈបីសណ្ឋាន៖

សណ្ឋានលើស្បែក

-​ មេរោគឆ្លងតាមស្បែកមានដាច់ឬរបួសដោយប៉ះពាល់ផ្ទាល់ជាមួយសត្វប្រឡាក់ដោយស្ព័ររបស់មេរោគ

– រយៈពេលបង្ករោគមានចាប់ពី១ ទៅ ៧ថ្ងៃ បន្ទាប់ពីការឆ្លងមេរោគ

– ដុំរមាស់ដែលមានលក្ខណៈស្រដៀងនឹងសត្វល្អិតខាំ បន្ទាប់មកប្រែទៅជាឈឺចាប់ជាមួយនឹងចំំណុចកណ្តាលខ្មៅ មាននៅល់មុខ ក ដៃ ហើមកូនកណ្តុរ។

សណ្ឋានក្រពះ-ពោះវៀន

– ការឆ្លងតាមការបរិភោគ ស្ព័រចូល ដូចជាការបរិភោគសាច់មានមេរោគអង់ត្រាក់

– រយៈពេលបង្ករោគមានសញ្ញាណ ចាប់ពី ២ ទៅ​៥ថ្ងៃ

– អាការៈដំបូងដូចជាពុលអាហារ ប៉ុន្តែអាចមាន ឈឺពោះ ក្អួត ចង្អោរ ក្អួតឈាម រាកធ្ងន់ធ្ងរ រាគឈាម គ្រុនក្តៅ ញាក់ ហើមក ហើមកូនកណ្តុរនៅក ឈឺក ឈឺបំពង់ក ឈឺក្បាល មុខក្រហម ភ្នែកក្រហម សន្លប់

សណ្ឋានផ្លូវដង្ហើម

– ជាករណីធ្ងន់ធ្ងរ ប៉ុន្តែកម្រកើតមាន

– កើតឡើងដោយសារការបរិភោគសាច់មាន់ មានមេរោគអង់ត្រាក់ ឬដកដង្ហើមចូលស្ព័រមេរោគច្រើនទៅក្នុងសួត

– រយៈពេលបង្ករោគមានសញ្ញាណ ចាប់ពី ១ ទៅ ៦ថ្ងៃ

– រោគសញ្ញាស្រដៀងនិងជំងឺគ្រុនផ្តាសាយ ប៉ុន្តែវិវត្តយ៉ាងរហ័សទៅជា ពិបាកដកដង្ហើម ក្អួត ចង្អោរ និងឈឺពោះ ឈឺក្បាល បែកញើស អស់កម្លាំងខ្លាំង និងមានអាការៈឈឺទ្រូងដែលអាចមានកកឈាមនៅក្នុងបេះដូង​ ហូរឈាមនៅសន្ទះខ័ណ្ឌចន្លោះសួត ហើយស្បែកប្រែពណ៌ស្វាយ។

របៀបចម្លង៖ មនុស្សអាចឆ្លងមេរោគអង់ត្រាក់ តាមរយៈ

• ការប៉ះពាល់ដោយផ្ទាល់ជាមួយសត្វឈឺ (ស្បែកមុតដាច់ ជាច្រកចូលនៃមេរោគ) ឬឆ្លងតាមការសម្លាប់សត្វដែលមានជំងឺអង់ត្រាក់ ឬផលិតផលដែលមានដើមកំណើតពីសត្វមានជំងឺអង់ត្រាក់ដូចជា សាច់ ឈាម រោម ឆ្អឹង
• ការដកដង្ហើមចូលនូវធូលីដែលមានស្ព័រមេរោគអង់ត្រាក់
• ការបរិភោគសាច់ដែលមានមេរោគអង់ត្រាក់
• មេរោគអង់ត្រាក់មិនមានភស្តុតាងឆ្លងរាលដាលពីមនុស្សទៅមនុស្សនោះតែ ប៉ុន្តែដំបៅស្បែកលើអ្នកជំងឺអត់ត្រាក់អាចឆ្លងខ្លាំង

វិធីបង្ការការពារ

• ចៀសវាងប៉ះពាល់ដោយផ្ទាល់ជាមួយសត្វ ដែលសង្ស័យថាមានជំងឺអង់ត្រាក់
• កុំទទួលទានសាច់សត្វ ដែលស្លាប់ដោយសារជំងឺអង់ត្រាក់
• សាកសពសត្វដែលស្លាប់ដោយសារជំងឺនេះ ត្រូវយកទៅកប់ឬដុតកំទេចចោល
• មិនត្រូវវះពិនិត្យសាកសពដែលងាប់ដោយសារជំងឺនេះទេ
• ត្រូវបញ្ជូន
• ទទួលទានតែសាច់ឆ្អិនល្អ
• ត្រូវប្រញាប់បញ្ជូនអ្នកជំងឺសង្ស័យទៅកាន់មន្ទីពេទ្យជាបន្ទាន់ ទទួលការការព្យាបាលទាន់ពេលវេលា
• ការចាក់ថ្នាំបង្ការជម្ងឺ Anthrax
• ការប្រើប្រាស់ថ្នាំអង់ទីប៊ីយោទិច Antibiotics និងថ្នាំ Antitoxin